Fort Wilhelma

Fort Wilhelma wzniesiony został w 1790 r. w ramach przygotowań obronnych mających zabezpieczyć granicę pruskiego Śląska przed spodziewaną wojną z Austrią. Budowla powstała na krawędzi rozległego płaskowyżu, na wysokości ok. 800 m n.p.m., pomiędzy Wójtowską Równią a Barczową. Imię nadano na cześć „zleceniodawcy” budowy – króla Fryderyka Wilhelma II.

Fort był typowym blokhauzem, zbudowanym z drewnianych bali osadzonych na podmurówce. Wzniesiono go na rzucie trzech prostokątów przesuniętych schodkowo, otoczono wałem i suchą fosą. Nigdy nie odegrał roli militarnej. W 1806 r. został opuszczony i wkrótce go zdewastowano. W 1875 r. pozyskiwano stąd kamienie na budowę wiaduktu kolejowego w Bystrzycy Kłodzkiej, zaś w 1902 r. kamienne bloki trafiły na budowę bystrzyckiego Seminarium Nauczycielskiego. Budulca pozyskanego z fortu użyto także do budowy wielu okolicznych domów. Do dzisiaj zachował się w miarę czytelny zarys suchej fosy, z umocnieniami i przypominającymi lochy przejściami.

Ruiny znajdują się w Górach Bystrzyckich w pobliżu wsi Huta, w „widłach” dwóch pieszych szlaków turystycznych: żółtego i zielonego. Szlakiem żółtym dojdziemy tam z Polanicy-Zdroju lub Bystrzycy Kłodzkiej; szlakiem zielonym – z Gorzanowa, Starej Łomnicy lub ze Spalonej.

*** Hrabstwo Kłodzkie było w XVIII wieku areną kilku prusko-austriackich potyczek wojennych. W latach 1740-42 trwała I wojna śląska. Habsburgowie ją przegrali i utracili na rzecz Prus prawie cały Śląsk i Hrabstwo Kłodzkie. Wiedeń prawie do końca XVIII w. czynił starania o odzyskanie tych ziem. II wojna śląska, w latach 1744-45, nic nie zmieniła w stanie posiadania obu monarchii. W wojnie siedmioletniej (1756-63) Austria wystąpiła przeciw rywalowi z poważnymi szansami na zwycięstwo i rewanż. Dla króla Prus Fryderyka II przebieg tej wojny był bolesną nauczką, a jej działania wykazały, że tylko na systemie potężnych twierdz polegać nie można. Wnioski z tej lekcji miał wyciągnąć w 1790 r. jego następca Fryderyk Wilhelm II. Austria nigdy nie pogodziła się ze stratą Śląska i Hrabstwa Kłodzkiego. Spokój nie trwał długo. W latach 1778-79 przez tereny Hrabstwa Kłodzkiego przetoczyły się działania wojny kartoflanej. Efektem walk było utwierdzenie panowania pruskiego w hrabstwie. Wybuch kolejnej wojny był spodziewany, lecz termin niewiadomy. Stosunki prusko-austriackie co chwilę ulegały zaostrzeniu. Sytuacja polityczna w Europie była bowiem nader skomplikowana. Austria, przy aprobacie Rosji, toczyła wojnę z Turcją. Wobec tego Turcja sprzymierzyła się z Prusami i Polską. Konflikt prusko-austriacki znów wydawał się nieunikniony: nad granicami skoncentrowano znaczne oddziały wojsk. Dlatego w 1790 r. pruski władca Fryderyk Wilhelm II postanowił zabezpieczyć granicę przed atakiem wojsk austriackich poprzez wzniesienie łańcucha fortów i strażnic.
Na terenie Hrabstwa Kłodzkiego powstały wówczas cztery obiekty: Fort Karola na górze Ptak koło Karłowa, fort na Szczytniku koło Szczytnej, Fort na Kamiennej Górze koło Pokrzywna i Fort Wilhelma koło Huty. Ze względu na bliską odległość, oba obiekty w obrębie Gór Bystrzyckich – Fort Wilhelma i Fort na Kamiennej Górze – budowano jednocześnie. Królewskimi środkami na ten cel zarządzał i prace nadzorował major Bonawentura von Rauch. Bezpośrednio pracami kierował z Bystrzycy Kłodzkiej inżynier kapitan Müller. Fort Wilhelma budowali ochotnicy, zaś fort na Kamiennej Górze robotnicy pochodzący z okolicznych gmin. Drewno pozyskiwano z miejscowych lasów. Początkowo budowano w pośpiechu, lecz po zawarciu pokoju w lipcu 1790 r. w Dzierżoniowie, prace wyraźnie zwolniły. W sierpniu 1790 r. król osobiście wizytował powstające obiekty, w towarzystwie licznych znanych osobistości. Fakt ten można uznać za początek rozwoju turystyki w Hrabstwie Kłodzkim. Dotyczy to zwłaszcza Szczelińca Wielkiego. W zimie 1790/91 r. zdecydowano o obsadzeniu fortów ludźmi. Były to początkowo 8- lub 12-osobowe załogi, zobowiązane do całodobowych patroli. Wartość bojowa tych załóg nie była zapewne wysoka, bowiem byli to żołnierze z Kompanii Inwalidów z Bystrzycy Kłodzkiej i Paczkowa. W kolejnych latach liczbę żołnierzy stopniowo ograniczano ze względu na oszczędności.