TORFOWISKO POD ZIELEŃCEM – ścisły rezerwat florystyczny w północno-zachodniej części Gór Bystrzyckich. Leży na wysokości ok. 750-770 m i obejmuje Topielisko oraz sporą część Czarnego Bagna. To takie miejsce na Ziemi Kłodzkiej gdzie rośliny są mięsożerne, a człowiek musi uważać żeby nie… wsiąknąć.
Obszar torfowiska leży na europejskim dziale wodnym, na granicy zlewisk Morza Bałtyckiego i Północnego. Tzn. wody Bystrzycy Dusznickiej płyną na północ do Bałtyku, zaś wody Dzikiej Orlicy na południe do Łaby i dalej do Morza Północnego. Ochroną rezerwatową objęte jest Topielisko oraz spora część Czarnego Bagna. Początkowo Topielisko i Czarne Bagno miały podobny charakter, który jednak później zmieniły działania człowieka.
Topielisko znane jest od połowy XVIII w. Początkowo próbowano wykorzystać je do celów gospodarczych. W latach 1754-55 wykopany został rów odprowadzający wodę z Topieliska do Bystrzycy Dusznickiej. Chciano w ten sposób podnieść poziom wody w rzece w celu umożliwienia spławiania drewna. Niestety efekt nie spełnił oczekiwań. W 1790 r. dla potrzeb eksploatacji torfu rów pogłębiono i wzdłuż niego usypano groblę, która podzieliła Topielisko na dwie części. Po kilku latach kopanie torfu przerwano. Niestety, działania te spowodowały odwodnienie południowej części torfowiska (obecne Czarne Bagno). Ponowne próby osuszania i eksploatacji torfowiska podjęto sto lat później, pod koniec XIX w. Wykonano wtedy drugą groblę, dzielącą Czarne Bagno na dwie części. Po tej grobli biegnie obecnie droga leśna, zwana Zieloną Drogą. Ówczesne badania naukowe wykazały jednak niską wartość energetyczną torfu, więc prace znów przerwano. Uznano natomiast wysokie walory przyrodnicze torfowiska. Zaczęli pojawiać się pierwsi turyści. Działania mające na celu ochronę torfowiska podjęto w 1919 roku. Objęto wówczas ochroną rezerwatową obszar 85 hektarów, czyli część Topieliska. W okresie międzywojennym zwiększono chronioną powierzchnię do 218 ha, włączając też Czarne Bagno. W tym czasie istniały w rezerwacie układane z drewna ścieżki dla zwiedzających i dwie wieże widokowe. Po wojnie prowadzono tu liczne badania naukowe; ponownie rezerwat utworzono jednak dopiero w 1954 roku. Ochroną objęto ok. 123 ha – Topielisko i niewielką część Czarnego Bagna. Kolejne korekty powiększyły chroniony obszar do 156,8 ha. Ostatnia zmiana miała miejsce w 2003 r. – obecnie powierzchnia rezerwatu wynosi 231,88 ha.
Torfowisko pod Zieleńcem jest największym obszarem torfowiskowym w polskich Sudetach. Wiek torfowiska ocenia się na 7600 lat – rozwinęło się w piaskowcowej niecce wyściełanej nieprzepuszczalnymi marglami. Obecnie pokład torfu ma od 3,5 do 8,5 m grubości. Topielisko ma charakter torfowiska wysokiego, natomiast Czarne Bagno ma cechy torfowiska przejściowego. Torfowisko porośnięte jest m.in. przez torfowce, brzozę karłowatą, sosnę błotną, kosodrzewinę, turzycę, rosiczkę, wełniankę pochwowatą i bagno zwyczajne – ogólnie rośnie tu ok. 100 gatunków roślin. Najciekawsza jest rosiczka, bo właśnie o niej była mowa we wstępie. Rosiczka jest rośliną owadożerną – do chwytania owadów służą „owłosione” liście pokryte lepkim sokiem. W rezerwacie rosną trzy gatunki tej mięsożernej rośliny. Jednak najpowszechniej zauważalna jest wełnianka, tworząca wszędzie białe puchowe kobierce. Charakterystyczna jest też brunatna barwa wody, co związane jest z wypłukiwaniem z warstw torfu kwasów humusowych. Fauna reprezentowana jest głównie przez motyle i ważki; mieszkają tu także m.in. cietrzew, głuszec, świergotek łąkowy, bocian czarny, jeleń, sarna, jaszczurki, żmije. Wszelkie drogi, kładki i budowle wznoszone są na poziomo układanych drewnianych legarach, dzięki czemu nie zapadają się w miękkim torfie. Czarne Bagno porośnięte jest w znacznej części przez świerki.
Wiosną 2001 r. przez rezerwat wytyczona została ścieżka przyrodnicza, pokrywająca się prawie w całości z zielonym szlakiem turystycznym. Ścieżka ma 8 przystanków pozwalających zapoznać się z najważniejszymi atrakcjami rezerwatu: kosodrzewina, sosna błotna, budowle, torfowce, barwa wody, brzoza karłowata, wełnianka i rosiczka. Po rezerwacie należy poruszać się wyłącznie drogą i ścieżką zbudowaną z drewnianych bali; zejście z trasy dosłownie grozi wsiąknięciem! Jedna ze ścieżek doprowadzała do drewnianej wieży widokowej zbudowanej we wrześniu 2007 roku. Niestety, ze względu na zły stan techniczny, wieża została rozebrana we wrześniu 2020 r. Trwają prace zmierzające do budowy nowej wieży widokowej, ale w innym miejscu niż poprzednia. Rezerwatem administruje Nadleśnictwo „Zdroje” w Szczytnej. Unikatowy krajobraz tego obszaru bywa porównywany do tajgi syberyjskiej, tundry arktycznej, a nawet do wyglądu Europy z czasów panowania lodowca.
Zwiedzanie rezerwatu można połączyć z wycieczką zielonym szlakiem na trasie: Zieleniec – Torfowisko pod Zieleńcem – Rozdroże pod Bieścem – Kamienna Góra – Polanica-Zdrój.
UWAGA: Wieża widokowa na Torfowisku pod Zieleńcem została rozebrana we wrześniu 2020 roku. Istnieją plany budowy nowej wieży…
